Pater Damiaan: stoute witte man die meewerkte aan kolonisatie of toch de grootste Belg ooit?
Het lot van koning Leopold II is ondertussen bezegeld in de discussie over dekolonisatie maar recentelijk kwam ook pater Damiaan –in 2005 nog verkozen tot Grootste Belg- onder vuur te liggen. Zo stelt historicus Idesbald Goddeeris in zijn nieuwe boek dat de Vlaamse missionarissen ook een bijdrage hebben geleverd aan koloniale besturen. In Damiaangemeente Tremelo zien ze dat wel even anders.
Idesbald Goddeeris (KU Leuven) heeft een nieuw boek gepubliceerd en daarin richt de historicus zijn blik op de Vlaamse missionarissen. In ‘Missionarissen’ maakt Goddeeris melding van straatnamen, gedenkplaten, standbeelden en alles wat erop lijkt die verwijzen naar missionarissen. Het zal niemand verbazen dat pater Damiaan de kroon spant met een zestigtal zogenaamde ‘markers’. Op zich geen misdaad maar Idesbald Goddeeris opent meteen ook het debat over de rol van missionarissen in de kolonisatie. “Ze richtten niet alleen scholen en ziekenhuizen op. Ze ondersteunden ook het koloniale bestuur”, klinkt het. En zelfs de ondertussen heilige pater Damiaan zou niet onschuldig zijn volgens de historicus. Goddeeris spreekt van een eenzijdige verering voor zijn leven en dood tussen de melaatsen op Molokai en vraagt aandacht voor de andere kant van het verhaal: “De historische waarheid is dat hij tegelijk meedraaide in een systeem van uitsluiting dat de lokale bevolking onderdrukt hield en bijvoorbeeld niet toeliet dat er in de rest van het land ziekenhuizen kwamen. Hij stond er ook helemaal niet alleen voor op Molokai.”
Die nieuwe benadering van pater Damiaan valt niet in goede aarde Tremelo. Burgemeester Bert De Wit (CD&V) is alvast niet van plan om de ‘markers’ die verwijzen naar Damiaan te verwijderen. Integendeel, hij nodigt iedereen uit om in het Damiaanmuseum te komen ontdekken dat Damiaan niet over dezelfde kam geschoren kan worden als de Vlaamse missionarissen in Congo-Vrijstaat. “Ik was geschrokken toen ik de hetze over pater Damiaan te lezen kreeg”, zegt burgemeester De Wit. “Samen met experten heb ik eens bekeken wat er allemaal werd verteld en we komen toch tot de conclusie dat één en ander nogal kort door de bocht is. Ja, Damiaan werd uitgezonden om zieltjes te winnen voor de kerk maar met de tijd is hij één van hen geworden in Molokai. Damiaan zette zich bij momenten zelfs af tegen de beleidsmakers, al moest hij ook wel een beetje schipperen om de nodige middelen te vinden. De professor wilde het debat openen over missionarissen in het algemeen en dat is gelukt maar we moeten het verhaal van Damiaan toch genuanceerd brengen. Experten trekken overigens in twijfel dat Damiaan verhinderd zou hebben om ziekenhuizen te bouwen in de rest van het land. In Tremelo blijven we alvast heel fier op pater Damiaan en we gaan zeker geen standbeeld weghalen of zo.”