Ode aan papa, vandaag auteur Ayan Mohamud Yusuf (40): "Onze band verbeterde toen hij stervende was"

Toen Ayan nog in Somalië woonde was de band met haar vader al minder sterk, dan die met haar moeder. “Mijn mama was veel meer aanwezig en ik herinner mij heel weinig van mijn vader uit die periode. Toen er oorlog uitbrak, vluchtte hij mee, maar daar weet ik niets meer van. Ik herinner mij wel dat mijn nonkel er ook bij was. Mijn nonkel speelde vaak met ons en hielp ons als dat nodig was maar van mijn vader kan ik mij echt niets voor de geest halen.  Ik probeer het wel, maar het lukt niet, alsof ik het volledig heb verdrongen”, steekt ze van wal.

Later zou Ayan moederziel alleen naar ons land verder vluchten en kwam ze in Diest terecht. “Jaren lang heb ik mijn vader niet gezien of gehoord, mijn mama heb ik éénmalig gezien en gehoord in die periode.”

Nooit gehoord van kanker

In 2003 keerde ze terug naar Somalië om er haar familie terug te zien. Toen bleek nogmaals dat de band met haar vader niet meteen nauw kon genoemd worden. “Toen ik op de luchthaven aankwam en pal voor hem stond, vroeg hij aan mijn broer wanneer ik zou aankomen, hij herkende mij niet meer. Mijn mama herkende mij meteen wanneer ik aan hun huis aankwam en ze liep meteen naar mij toe. De band met papa bleef ook de jaren nadien niet zo heel goed, met mama sprak ik bijna wekelijks, papa hoorde ik niet. Ik informeerde wel naar zijn gezondheid, maar had geen behoefte om met hem te spreken. Eind 2005 vertelde mijn zus mij dat hij ernstig ziek was en ik naar Amerika moest komen, daar woonde hij intussen. Dankzij een vriend kon ik een ticket kopen, hij leende mij het geld, want ik had toen niet veel, moest de huur betalen en onbetaald verlof nemen, want ik had om en na bij de twee weken vakantiedagen. Toen ik eraan kwam, was er een verpleegster die aan huis kwam en ik begreep niet waarom hij niet naar een ziekenhuis ging. Achteraf hoorde ik dat de dokters hem naar huis hadden laten gaan, omdat hij terminaal ziek was en nog amper enkele maanden te leven had. De gezondheid van papa ging snel achteruit, net zoals zijn geheugen. Hij vertelde ’s avonds aan mijn broer en zus dat hij die dag niets te eten had gekregen en ik zijn medicijnen was vergeten te geven. De volgende dag besloot ik aan de verpleegster te vragen waarom papa zo ziek was en achteruit ging. Zij moest mij uitleggen wat kanker was, want ik had daar nog nooit van gehoord en had geen idee. Ik herinner mij dat ik toen besloot er het beste van te maken.”

Tikken van de klok is telkens één stap dichter bij de dood

Haar vader had niet meteen het idee om er het beste van te maken, hij had het vooral moeilijk met het feit dat elke seconde hem dichter bracht bij de dood. “Hij had zo’n klok die je hoorde tikken en voor hem was elke tik een stap dichter bij het einde. Hij zei dat de klok zijn minuten telde en tot op vandaag wil ik geen klok in huis die een tikkend geluid maakt. Hij zei ook dat zijn uren geteld waren en wij naar hem kwamen om afscheid te nemen, maar wij niet gingen sterven. Hij had het er heel moeilijk mee. Ik zou van een dokter ook niet willen horen hoe lang ik nog te leven heb. Ik zei papa, iedereen van ons kan nog eerder sterven dan jij, God beslist daar over. Ik stelde hem toen voor de keus, of zijn laatste maanden op aarde negatief beleven en anderen met een slecht gevoel achter te laten of proberen nog enkele mooie herinneringen te maken voor zij die achterbleven. Uiteindelijk koos hij voor het laatste en waren er nog mooie momenten met de familie, daar ben ik dankbaar voor.”

Kleine meisje dat alleen maar wilde horen “ik zie je graag”

De auteur had lang geen goede band met haar vader en ze hoopte dit te verhelpen tijdens haar verblijf bij hem. “Dat was niet makkelijk, want in het begin was het moeilijk om met hem open te praten over hoe ik onze relatie zag en ervaarde. Op een keer had ik een meningsverschil met zijn lievelingskind, tenminste zo zag ik dat, en was hij boos op mij. Toen ben ik ontploft en zei ik hem dat ik wel wist dat hij mij minder graag zag. Ik ben toen heel boos vertrokken, maar de volgende dag keerde ik terug om met hem te praten en hij luisterde naar mij. Ik vertelde hem over al die momenten waarop ik vaderliefde had gemist en ik mij minder geliefd voelde. Ik legde hem uit waar mijn boosheid vandaan kwam. Toen vertelde hij mij dat dit niet klopte en dat hij heel trots op mij was, omdat ik zo ver ben geraakt ondanks dat ik er helemaal alleen voorstond, en hij heel veel van mij hield. Opeens werd ik weer een klein meisje dat dit van haar vader wilde horen.”

Te boos voor tranen op de begrafenis

Nadat Ayan terugkeerde naar België, ze moest terug aan het werk, ging het snel bergaf met haar vader en overleed hij ca. 4 weken later. “Ik ben heel lang heel boos geweest, omdat hij dood was, het voelde alsof je een lievelingsgeschenk gekregen had en dit weer werd afgepakt, zonder dat je ervan had kunnen genieten. Ik kon dat niet plaatsen. Bij de begrafenis heb ik niet geweend, omdat ik te kwaad was en het heeft lang geduurd vooraleer ik er met iemand over kon praten. Mijn boosheid is omgeslagen in bitterheid. Toen ben ik er bewust van geworden dat als je bitterheid niet laat genezen, dit ook een vorm van kanker kan worden. Je sterft van binnenuit. Ik verloor gewicht, had een eetstoornis, voelde mij niet goed en ging naar dokters die me op zowat alle ziekten onderzochten, maar niets konden vinden. Uiteindelijk vroeg er eentje of er iets speciaals gebeurd was in mijn leven, maar zelfs toen legde ik de link niet met het overlijden van mijn vader. Pas wanneer de dokter er dieper op inging besefte ik hoe diep het bij mij zat. Langzaam aan kon ik het plaatsen en ik ben blij dat ik toen naar hem ben toegegaan en we gebabbeld hebben. Zodra ik het begon te verwerken, kon ik mijn tranen niet tegenhouden en heb ik veel geweend. Die ene maand was voor mij alsof ik 15 jaar met hem had doorgebracht. Door los te laten en te praten heb ik niets anders dan liefde overgehouden voor hem. Daar ben ik dan ook enorm blij en dankbaar voor.”